Integraal programma Samen Bewust Veilig voor iedereen die op Chemelot werkt

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) heeft in juni 2018 het rapport Chemie in Samenwerking gepubliceerd naar aanleiding van een aantal ernstige voorvallen in 2015 en 2016 op Chemelot.

Een van de aanbevelingen van het rapport was gericht aan Gedeputeerde Staten van de Provincie Limburg. Als direct uitvloeisel van deze aanbeveling zullen de provincie Limburg, de omliggende gemeenten Sittard-Geleen, Stein en Beek en een aantal partijen op Chemelot eind mei een convenant ondertekenen. In dit convenant worden (privaatrechtelijke) afspraken gemaakt, die vooral betrekking hebben op de ruimtelijke ordening rondom en op Chemelot om zodoende de externe veiligheid op een bovenwettelijk niveau te waarborgen.

Veiligste industriecluster van Europa

Naast de aanbeveling aan Gedeputeerde Staten was ook een aantal aanbevelingen gericht aan de partijen op Chemelot zelf. Centraal thema in deze aanbevelingen was de zorg van de OvV dat de veiligheidsaanpak op Chemelot te gefragmenteerd was. Dat leidt tot een gebrek aan uniformiteit en integrale ambitie. De bedrijven op Chemelot zijn meteen na het uitbrengen van het rapport met de aanbevelingen aan de slag gegaan, waarin een centrale ambitie is uitgesproken om de meest veilige en duurzame, concurrerende chemiesite van Europa te zijn.

Er is een geïntegreerd programma ontwikkeld onder de naam Samen Bewust Veilig, waarin alle bedrijven vertegenwoordigd zijn, maar ook veel dienstverlenende bedrijven die regelmatig op Chemelot aanwezig zijn. Het programma bestond uit drie werkstromen met achttien concrete projecten. En in elk project was een dwarsdoorsnede van de partijen op Chemelot vertegenwoordigd.

De opsomming is lang niet volledig, maar dit zijn de belangrijkste resultaten per werkstroom die inmiddels zijn gerealiseerd:

1. Gedrag en Leiderschap
   De bedrijven op Chemelot hebben de ambitie uitgesproken om de veiligste chemische site van Europa te worden. Een belangrijk element voor het bereiken van dit doel is het creëren van één veiligheidscultuur, over de grenzen van de bedrijven heen. Centraal daarin staat het concept dat de primaire verantwoordelijkheid voor veiligheid op die plaats dient te liggen waar de meeste kennis over de installaties aanwezig is: op de werkvloer zelf. Dat dient ondersteund te worden door voldoende training en opleiding, in combinatie met het vertrouwen van het management in hun medewerkers. Tenslotte moeten de medewerkers niet verstikt worden in een bureaucratisch net van regels. Regels en procedures zijn noodzakelijk, maar moeten wel de kern van veiligheid raken. Daarnaast wordt er over heel Chemelot onder een vlag over veiligheid gecommuniceerd, die van Chemelot.
    
2. Aansturing en processen
   Chemelot heeft, in vergelijking met andere industriële sites, al een extra ingebouwde waarborg op het gebied van veiligheid, doordat er één vergunninghouder is: Chemelot Site Permit (CSP). Naar aanleiding van het OvV-rapport is besloten dat CSP een zelfstandigere rol gaat spelen ten aanzien van het interne toezicht. Analyses van incidenten, die voorheen binnen de individuele bedrijven bleven, zijn nu openbaar en worden actief gedeeld, waardoor er veel breder van geleerd kan worden. Er wordt gebruik gemaakt van gezamenlijke Key Performance Indicators (KPI’s) op het gebied van veiligheid en milieu om prestaties vergelijkbaar te maken. Er wordt ook gebruik gemaakt van voorspellende KPI’s. Er vindt gestructureerd overleg plaats tussen buren om de onderlinge invloed en risico’s goed in kaart te brengen. De methodiek om potentiële risico’s vlak voor het begin van elke klus nog eens uitdrukkelijk te evalueren (de zogenaamde Last Minute Risk Assessment) is op de hele site geüniformeerd.
    
3. Asset ontwerp en operatie
   Bij risicoanalyses van fabrieken wordt niet alleen gekeken naar veiligheid, maar nu ook veel uitdrukkelijker naar het effect op het milieu (lucht, water, bodem). Bij het besturen van een fabriek komen ontzettend veel data beschikbaar. Er wordt gebruik gemaakt van technieken om die data veel uitgebreider te gebruiken om eventuele problemen te voorspellen en te voorkomen. Er is, deels nog experimentele apparatuur geïnstalleerd, die emissies van ongewenste stoffen visueel kan detecteren.

Het ondertekenen van het convenant met de Provincie en de drie omliggende gemeentes is vanuit het perspectief van Chemelot dus ‘slechts’ een onderdeel in de reactie op het OvV-rapport. Het is natuurlijk wel een belangrijk onderdeel, het vormt in zekere zin het sluitstuk van de reactie op het rapport 'Chemie in Samenwerking'.